Regiony uprawy
Warunki do uprawy herbaty
Uprawa krzewów herbacianych wymaga odpowiednich warunków geograficznych, klimatycznych i glebowych. Najlepiej, gdy opady są częste, nasłonecznienie duże, a gleba dobrze napowietrzona. Z tego powodu produkcja herbaty możliwa jest jedynie w wybranych regionach świata. Sprzyjające warunki wzrostu roślin przekładają się na najwyższej jakości produkt, a co za tym idzie na – ostateczny smak i aromat herbaty.
Położenie geograficzne
Herbata, podobnie jak kawa, jest wymagającą rośliną, która potrzebuje specyficznych warunków do dobrego wzrostu. Najlepiej rośnie w klimacie ciepłym, łagodnym, z regularnymi opadami. Sprzyja jej klimat monsunowy, odznaczający się dużym nasłonecznieniem i wysokimi sumami opadów.
Z tego względu jej produkowanie w Polsce nie jest możliwe. Herbatę uprawia się głównie na terenach położonych między zwrotnikami Raka i Koziorożca: głównie w Azji, ale też w Afryce i Ameryce Południowej, łącznie w około 50 krajach świata.
Największym producentem herbaty są Chiny, kolejnymi Japonia, Indie, Indonezja, Sri Lanka (dawny Cejlon), Pakistan, Malezja, Birma, Wietnam, Iran i Turcja. W Afryce z uprawy herbaty słynie Kenia, a w Ameryce Południowej Brazylia, Argentyna i Peru. Niektóre z regionów, w których prowadzone są uprawy dobrze znamy ze względu na to, że ich nazwy są używane do określenia rodzajów herbaty, jak np. chińskie Yunnan, Syczuan, Hunan, Fujian i Zhejiang, indyjskie Assam i Darjeeling czy lankijskie Uwa, Dimbula i Nuwara Eliya. Zmiany klimatyczne i postęp technologiczny sprawiają, że strefy, w których panują dogodne warunki do uprawy herbaty przesuwają się. Dziś stacje badawcze można znaleźć także w USA, Kanadzie, Włoszech i Wielkiej Brytanii.
Istotnym czynnikiem przy uprawie herbaty jest wysokość nad poziomem morza. Im wyżej położona plantacja, tym często wyższa jej jakość. Wynika to z tego, że wysokogórskie warunki sprzyjają wolniejszemu wzrostowi roślin, co wpływa na lepszą koncentrację aromatów w liściach. Idealne warunki zachodzą na terenach górzystych, o wysokości minimalnej 1200 m n.p.m., a maksymalnej nawet 2100 m n.p.m. Generalnie, im ciężej musi pracować krzew herbaciany, aby przetrwać i im wolniej rośnie, tym bardziej skoncentrowany będzie późniejszy smak herbaty.
Niektóre odmiany herbaty występują tylko w wybranych krajach. Tak jest np. z herbatą rooibos, która pochodzi z rodzimej rośliny, która występuje wyłącznie w Republice Południowej Afryki. Podobnie jest z herbatą mate, która pochodzi głównie z Brazylii. Z kolei owoce, kwiaty, pąki, korzenie, zioła i wszelkiego rodzaju składniki mieszanek herbacianych pochodzą z wszystkich kontynentów.
Położenie geograficzne
Jednym z kluczowych czynników przy uprawie herbaty jest klimat. Najlepsze warunki zachodzą w ciepłym i wilgotnym klimacie, w regionach z wyraźnymi porami deszczowymi i suchymi.
Temperatura wpływa przede wszystkim na wzrost herbaty poprzez wspomaganie fotosyntezy. Krzewy herbaciane nie lubią zbyt niskich temperatur, które sprawiają, że roślina samoistnie wchodzi w stan spoczynku, a jej wzrost zostaje zahamowany. Również zbyt wysokie temperatury, w połączeniu z niewystarczającym nawodnieniem, mogą doprowadzić do zbyt szybkiego parowania i zahamowania wzrostu. W zależności od odmiany, herbaty mogą wykazywać różną tolerancję na temperatury. Przyjmuje się jednak, że optymalna temperatura dla uprawy herbaty wynosi od 18 do 30 °C.
Krzewy herbaciane najlepiej rosną w regionach, w których występują obfite opady z roczną sumą ok. 1000 mm. Ważne jednak, żeby nie doprowadzić do zalania roślin i gnicia korzeni, dlatego konieczna jest dobrze zdrenowana gleba.
Gleba
Gleba, w której uprawiana jest herbata, odgrywa bardzo istotną rolę. Idealnie pod tego typu uprawy są gleby lekkie, kwaśne (pH 4,5-5,5) i bogate w substancje organiczne. Dzięki kwaśnemu odczynowi gleby, rośliny herbaciane lepiej przyswajają niezbędne składniki odżywcze. Dodatkowo, gleba powinna być łatwo przepuszczalna. Dobre zdrenowanie jest kluczowe, aby uniknąć stojącej wody, która może doprowadzić do chorób korzeni. W regionach upraw najczęściej spotyka się gleby laterytowe, aluwialne, wulkaniczne i brunatne, które są dobrze przepuszczalne i bogate w minerały. W takich okolicznościach możliwe jest przeprowadzanie zbiorów nawet do pięciu razy w roku.
