Kofeina a teina
Pod względem chemicznym teina i kofeina to ta sama substancja. Mimo że chemicznie są identyczne, różnią się działaniem. Zawartość teiny w herbacie jest zwykle nieco mniejsza niż kofeiny w kawie. Poza tym działa ona łagodniej i dłużej, podczas gdy kofeina zapewnia szybkie, intensywne pobudzenie. Z tego względu działanie pobudzające herbaty ocenia się zwykle jako mniejsze w porównaniu do kawy. Zawartość teiny w herbacie zależy jednak od wielu czynników i zdarza się, że jest porównywalna do zawartości kofeiny w kawie. Kofeina kryje się pod jeszcze innymi nazwami – ta pochodząca z yerba mate nazywana jest mateiną, natomiast z guarany – guaraniną.
Więcej na ten tema: Teina a kofeina. Na czym polega różnica?
Czynniki wpływające na zawartość kofeiny w herbacie
- Czas parzenia
Im dłużej parzymy herbatę, tym więcej kofeiny wydziela się do naparu. Krótkie parzenie pozwala uzyskać delikatniejszy smak i mniejszą zawartość kofeiny; - Temperatura wody
Wyższa temperatura parzenia sprzyja uwalnianiu teiny, dlatego herbaty parzone gorącą wodą, jak czarna czy oolong, będą miały więcej kofeiny niż np. zielone, które parzy się w niższej temperaturze; - Rodzaj liści
Młodsze, drobniejsze liście (jak te wykorzystywane do produkcji matchy) zawierają więcej kofeiny niż starsze, dojrzalsze liście. Pąki i młode liście mają również więcej kofeiny niż większe, dojrzałe liście.
Herbata czarna
Herbata czarna zawiera jedną z najwyższych zawartości teiny wśród wszystkich herbat, co czyni ją doskonałym wyborem na poranny zastrzyk energii. Kofeina w czarnej herbacie działa nieco wolniej niż ta zawarta w kawie, ale efekt jej działania utrzymuje się dłużej.
Zawartość teiny w filiżance czarnej herbaty wynosi średnio 40-70 mg, w zależności od gatunku i czasu parzenia. Warto jednak pamiętać, że im dłużej zaparzasz czarną herbatę, tym więcej kofeiny znajdzie się w gotowym naparze.
Najbardziej znane rodzaje czarnej herbaty, takie jak Assam, Darjeeling czy Ceylon, mogą mieć różne poziomy kofeiny. Assam, pochodząca z Indii, często wyróżnia się wyższą zawartością kofeiny, dzięki czemu jest intensywniejsza i mocniejsza.
Matcha
Matcha, czyli sproszkowana japońska zielona herbata, to jedna z najbardziej energetyzujących herbat na świecie. Ze względu na to, że spożywa się całe, sproszkowane liście, a nie tylko napar, zawartość teiny w matchy jest znacznie wyższa niż w innych zielonych herbatach. Filiżanka matchy może dostarczyć od 60 do 80 mg kofeiny, co czyni ją doskonałą alternatywą dla kawy.
Jednym z unikalnych aspektów matchy jest to, że dzięki obecności L-teaniny – aminokwasu wpływającego na relaksację – kofeina z matchy działa inaczej niż ta w kawie. Efekt działania kofeiny z matchy jest bardziej zrównoważony i mniej pobudzający, co sprawia, że daje długotrwałą energię bez uczucia nagłego spadku sił.
Yerba mate
Choć technicznie rzecz biorąc yerba mate to nie herbata, lecz napój z ostrokrzewu paragwajskiego, warto o nim wspomnieć ze względu na wysoką zawartość kofeiny.
Yerba mate zawiera średnio od 70 do 90 mg kofeiny na filiżankę, co sprawia, że jest jednym z najbogatszych źródeł kofeiny wśród napojów roślinnych. Yerba mate, podobnie jak matcha, zawiera dodatkowo teobrominę i teofilinę, które wspomagają efekt kofeiny, zapewniając bardziej zrównoważone pobudzenie. To idealny wybór dla osób, które poszukują energetycznego napoju o intensywnym działaniu.
Oolong
Herbata oolong, znana również jako „herbata niebieska”, plasuje się pomiędzy czarną a zieloną herbatą, zarówno pod względem smaku, jak i zawartości kofeiny.
Ilość kofeiny w oolongu wynosi zazwyczaj od 30 do 50 mg na filiżankę, ale może być wyższa, zwłaszcza w odmianach mocniej utlenionych i parzonych dłużej. Ta herbata jest świetnym wyborem dla tych, którzy chcą subtelnego pobudzenia bez intensywnego efektu, a jednocześnie cenią herbaty o bardziej złożonym smaku.
Herbata zielona
Choć zielona herbata zawiera mniej teiny niż czarna, to wciąż jest doskonałym wyborem dla osób szukających delikatnego pobudzenia.
Średnia zawartość kofeiny w zielonej herbacie wynosi około 20-45 mg na filiżankę, ale niektóre gatunki, jak sencha, mogą dostarczać jej więcej. Zielona herbata, podobnie jak matcha, zawiera L-teaninę, która pomaga złagodzić działanie kofeiny, wpływając na spokojne pobudzenie i poprawę koncentracji. Jest to napój często polecany osobom, które chcą uniknąć nadmiernej stymulacji.
Herbata biała
Herbata biała jest najmniej przetworzoną z herbat i zawiera stosunkowo niewiele kofeiny, zwykle około 15-30 mg na filiżankę. Jest to dobry wybór dla tych, którzy preferują subtelne pobudzenie bez intensywnego działania stymulującego. Warto zaznaczyć, że młode liście i pąki herbaty białej, takie jak odmiana Silver Needle, mogą zawierać nieco więcej kofeiny niż bardziej dojrzałe liście. Dzięki temu herbata biała dostarcza łagodnej energii, jednocześnie bogatej w antyoksydanty.
Dla osób poszukujących herbat o wysokiej zawartości kofeiny czarna herbata, matcha i yerba mate to najlepsze wybory. Każda z tych herbat ma swoje unikalne właściwości, które mogą przyciągnąć różne grupy osób – od miłośników tradycyjnych smaków czarnej herbaty, przez zwolenników delikatnej energii matchy, po fanów intensywnego działania yerba mate. Dzięki różnorodności herbat dostępnych na rynku każdy może znaleźć napój o odpowiedniej zawartości kofeiny i smakowym profilu, który idealnie wpisze się w jego codzienną rutynę.
